Ekoskóry, czyli tkaniny powlekane

Witam serdecznie! 

Wróciłem po długiej nieobecności. W tym czasie zajęty byłem pisaniem książki pod tytułem "Co jest lepsze? Materiałoznawstwo nie tylko dla sprzedawców mebli". 

Fot.1  Moja książka 

Teraz, kiedy wydałem tę dotyczącą mebli skrzyniowych, oraz dokończyłem już książkę na temat mebli tapicerowanych, postanowiłem wrócić do mojego bloga.
Dziś chciałbym porozmawiać o tak zwanych ekoskórach, czyli tkaninach powlekanych.
Tkaniny powlekane wykonywane są w ten sposób, że na materiał, najczęściej mieszankę poliestru z bawełną nakłada się (powleka) warstwę innego włókna syntetycznego.
Ze względu na włókno powlekające, obecnie mamy dwa rodzaje tkanin powlekanych: 
-powlekane PU (poliuretanem)
-powlekane PCV (polichlorkiem winylu)

Fot.2 Narożnik Alwaro (TakieMeble.pl), w którym boczki, oraz miejsca narażone na zabrudzenie butami, wykończone są tkanina powlekaną Madryt z firmy Davis.

Włókna poliuretanowe

Poliuretan w tkaninach występuje w podwójnej roli: jako włókno, oraz jako laminat do tkanin powlekanych, czyli tak zwanych ekoskór.

Fot.3 Łóżko tapicerowane, obite w całości tkaniną powlekaną.

Podobnie jak pianki poliuretanowe (typu T, HR, visco), włókna te powstają w wyniku reakcji polioli z grupami izocyjanianowymi. Tak, jak w przypadku innych włókien syntetycznych, tu również otrzymuje się je głównie poprzez przędzenie z roztworów.

 Oczywiście posiadają one wady i zalety.

Zalety:

·         włókno jest sprężyste, tkanina nie gniecie się
·         odporne na mikroorganizmy i insekty
·         odporne na związki chemiczne
·         odporne na ścieranie i zginanie
·         dobrze się barwi
·         tylko w niewielkim stopniu chłonie wodę, stosunkowo łatwe w czyszczeniu
          w większości przypadków odporne na działanie wody i potu

Wady:
·         znaczna rozciągliwość włókna
·         niektóre z nich nie są odporne na procesy utleniania i hydrolizy, spada ich wytrzymałość i   
          żółkną
·         pod wpływem temperatury, światła i utleniania ulęgają degradacji
·         tlenki azotu powodują żółknięcie
·         kwas octowy (etanowy), oraz benzyna obniża wytrzymałość
·         niska cyrkulacja powietrza, użytkownik poci się
·         mięknie w wysokiej temperaturze

Tkaniny powlekane (skóropodobne, skaje)

Odmianą PU, mającą zastosowanie w tkaninach w meblach tapicerowanych są materiały skóropodobne, tkaniny powlekane PU, potocznie nazywane ekoskórami, sztucznymi skórami, skórami ekologicznymi.

Fot.4 Tkaniny powlekane poliuretanem (skóropodobne)

Materiały te zbudowane są z kilku warstw. Nośnikiem jest tu tkanina lub dzianina, najczęściej wykonana z poliestru i bawełny.

Od rodzaju materiału użytego do podkładu, zależeć będzie w dużej mierze wytrzymałość tkaniny skóropodobnej.
Poliuretan, umieszczony na nośniku, składa się z trzech warstw.
Za przyczepność PU do nośnika odpowiada pierwsza warstwa, druga odpowiada za właściwości fizyczne i chemiczne, natomiast trzecia za chwyt i estetykę. To na niej metodą wytłaczania, tzw. kalandrowaniem nanosi się rysunek imitujący skórę. 

 

Fot.5 W meblu tapicerowanym, elementy narażone na zabrudzenia od butów, spoconych rąk, czasami włosów na głowie wykonane są z tkanin skóropodobnych (na zdjęciu brązowa tkanina powlekana Madryt)

Ze względu na łatwość w utrzymaniu w czystości, materiały te chętnie wykorzystywane są w meblach stosowanych w miejscach publicznych restauracjach, poczekalniach, korytarzach, na dworcach, w urzędach itd.

Możliwość wykonania tkanin skóropodobnych PU, zależnie od zastosowanych składników w poszczególnych ich warstwach sprawia, że mogą się one znacznie różnić między sobą właściwościami. Nie powinno się generalizować cech, na podstawie doświadczeń z jednym typem tych materiałów.

Zalety i wady są takie jak opisane powyżej przy włóknach poliuretanowych, poza większą hydrofobowością tkanin powlekanych. To sprawia też, że tkaniny te łatwiej jest pielęgnować. Uszkodzenia PU będą jednak bardziej widoczne.

Fot.6 Nawet na białej tkaninie powlekanej PU zabrudzenia po czerwonym winie, oraz po śladzie po długopisie są tylko nieznacznie widoczne. Długopis w tym przypadku został usunięty przy pomocy wacika i bezacetonowego zmywacza do paznokci.

Włókna polichlorowinylowe

Polichlorek winylu (PCW, PVC, PCV), jest tworzywem termoplastycznym, powstałym w wyniku polimeryzacji chlorku winylu. Ten natomiast jest gazem, który może powstać przez działanie chlorowodoru na acetylen. Podobnie jak wyżej opisane włókno poliuretanowe, PCV również może występować w tkaninach jako włókno (lycra), oraz może być wykorzystane w tkaninach powlekanych, skóropodobnych. Ten rodzaj tkanin skóropodobnych dedykowany jest zleceniom kontraktowym, tzn. hotelom, restauracjom, biurom, poczekalniom, fotelom w autobusach, pociągach, tramwajach itp.

Zalety:

·         odporne na działanie wody, benzyny, alkoholu, kwasów i zasad
·         odporne na warunki atmosferyczne
·         łatwo się barwią
·         łatwe w pielęgnacji (miękka szmatka zanurzona w wodzie z szarym mydłem)
·         hydrofobowe, łatwo usunąć plamy
·         nadają się do recyklingu
·         nie przewodzą ciepła
·         jest tanie i dostępne

Wady:

·         marszczy się i twardnieje zależnie od rodzaju w temperaturze powyżej 60 lub 140^oC
·         nie przepuszcza powietrza, użytkownik poci się
·         może blaknąć i żółknąć pod wpływem UV i utleniania
·         rysują się
·         hydrofobowe, mało higieniczne, nie chłonie potu
·         niektóre odmiany PCV są szkodliwe dla środowiska
·         w czasie pożaru mogą wydzielać się toksyczne związki chemiczne
·         rozpuszcza się w acetonie, cykloheksanonie (stosowanym do produkcji nylonu, jako      

                rozpuszczalnik celulozy), w estrach, rozpuszczalnikach organicznych, chlorku etylenu (tymi   

                środkami nie wolno czyścić PCV)

Fot.7 Tkanina powlekana PCV (skóropodobna)

Pielęgnacja

Do pielęgnacji tkanin powlekanych mamy dedykowane środki. Ponieważ są one przeznaczone do pielęgnacji i czyszczenia poliuretanu, stosujemy je również przy tak zwanych bycastach, czyli skórach powlekanych poliuretanem.

Fot.8 Bycast (dwoina skóry pokryta poliuretanem)

Możemy oczywiście używać do tego celu miękkich szmatek bawełnianych zwilżonych wodą z szarym mydłem. W większości przypadków to wystarczy. Są jednak plamy, z którymi możemy mieć większy problem np. po długopisie, jeansach itp.
Poza dedykowanymi środkami, sprawdzają się również inne metody. Należy stosować je rozważnie. Przykładem jest bezacetonowy zmywacz do paznokci, którym można usunąć ślady po długopisie i jeansach. Mogą jednak pojawić się delikatne przebarwienia. Natychmiast po użyciu zmywacza, przetrzyjmy miejsce wodą z szarym mydłem aby środek nie oddziaływał w dalszym ciągu na powierzchnię ekoskóry.
Chcę zaznaczyć, że tusz może posiadać różne związki utrwalające. Długopis długopisowi pod tym względem jest nierówny. Spotkałem się z takimi przypadkami, w których z białej ekoskóry,  do końca nie udało się usunąć plam po tuszu.
W niektórych przypadkach pot ludzki również niszczy strukturę tkanin powlekanych. Miejsca styku z ciałem (podłokietniki, zagłówki) przecierajmy szmatką zwilżoną wodą z szarym mydłem.
Oczywiście ciemne ekoskóry szybciej doprowadzimy do porządku, niż te białe.
Głęboko tłoczone również jest trudniej doczyścić, ponieważ zabrudzenia wchodzą we wgłębienia i trzeba tam dotrzeć, aby usunąć plamę. W tym przypadku przyda się szczoteczka z miękkim włosiem.

Fot.9 Szczoteczka z miękkim włosiem tez się nadaje do czyszczenia tkanin powlekanych.

Po przyłożeniu żelazka do powierzchni tkanin powlekanych nieodwracalnie pozostanie ślad. Ekoskóry nie lubią mocno dogrzewanych miejsc. Pod wpływem gorąca twardnieją, kruszeją i pękają (trzymajmy je z dala od miejsc ogrzewanych przez słońce, od kaloryferów i kominków).

Fot.10 Odciśnięty ślad po rozgrzanym żelazku na ekoskórze Madryt.

Potwierdzam też, że z ekoskór można niekóre plamy usunąć przy pomocy alkoholu etylowego (wódką). Również gumka myszka usuwa ślady po długopisach. Ma to jednak miejsce tylko w przypadku tkanin powlekanych, z tak zwanymi systemami ułatwiającymi czyszczenie. Przykładem jest tkanina Viena z firmy Fargotex.

Z mojego doświadczenia, najtrudniej jest usunąć plamy po flamastrach permanentnych. Taka jednak jest natura tych flamastrów, aby nie dało się ich zmyć z dowolnej powierzchni.