Powierzchnia lakierowana, czy olejowana? Co jest lepsze? Część I

Na początku, zanim postaram się odpowiedzieć na tak postawione pytanie, chciałbym scharakteryzować  najczęściej spotykane wykończenia powierzchni drewna oraz fornirów. (Fornir jest cienką warstwą drewna naklejoną na płytę np. wiórową lub MDF.) Płyty omówimy w przyszłości. Fornir będzie się zachowywał jak drewno, bo przecież jest jego cienką warstwą. 

Fot.1,2 i 3 Pień dębu, plaster brzozy oraz liście fornirów i obłogu (obłóg między liśćmi forniru). Naturalnie drewno nie posiada połysku. Dopiero powłoki np. lakierowane lub woskowane nadają mu połysk.

Najczęściej spotykanym wykończeniem powierzchni drewnianej będą lakiery (lakierobejce), oleje lub woski.

Tym trzem wykończeniom poświęcę nieco więcej uwagi, o pozostałych ledwo wspomnę.

Zacznę od powierzchni lakierowanej. 

Fot.4 Stara lakierowana deska sosnowa.

Można napisać książkę na temat samych lakierów. W zależności od podziału będziemy mieli lakiery wodorozcieńczalne, rozpuszczalnikowe, akrylowe, poliuretanowe, nitrocelulozowe, mieszane, jednoskładnikowe, dwuskładnikowe, itd.  

Z naszego (użytkownika mebli) punktu widzenia technologia nakładania lakierów jest sprawą wtórną. 

Ile warstw lakieru należy położyć na powierzchni naszego mebla? Pod którym lakierem niezbędny będzie podkład?  To pytania jakie musi sobie zadać technolog.  

 

Fot.5 (od lewej) Stara komoda fornirowana z okresu PRL- lakier chemoutwardzalny nitrocelulozowy. 

Fot.6 Komoda dębowa-lakier wodny akrylowy. 

Nas interesuje efekt końcowy.  My zwrócimy uwagę na odporność powłoki na zarysowania. 

Zapytamy sprzedawcę, czy nasza powłoka posiada ochronę na promieniowanie UV. Będzie to miało dla nas znaczenie po dłuższym czasie użytkowania mebli, gdy na przykład będziemy musieli wymienić część frontów lub gdy pozostawimy na stole podkładki w intensywnym słońcu, wpadającym przez okno do naszej jadalni.

Lakiery odporne na UV nie będą ciemniały pod wpływem światła. Rodzaj użytego lakieru będzie miał wpływ na odporność na ścieranie i twardość powłoki a także na rodzaj środków, jakich użyjemy do pielęgnacji.

Zależy nam przecież aby nie zniszczyć naszych mebli. Te twardsze lakiery (rozpuszczalnikowe: nitrocelulozowy oraz poliuretanowy) mają więcej substancji toksycznych. Bardziej miękki, wodny lakier akrylowy jest zdecydowanie bardziej przyjazny środowisku. Ewentualne odpryski pojawią się na tych twardych powłokach. 

Fot.7 Zniszczona i porysowana powłoka lakieru akrylowego.

Zdecydujmy, czy lakier ma być bezbarwny tak, aby widoczne było usłojenie drewna, czy też kryjący w wybranym przez nas kolorze. Mamy jeszcze do dyspozycji lakierobejce, przy użyciu których osiągniemy efekt zmiany barwy drewna, przy zachowaniu widocznego rysunku. 

Fot.8,9 i 10 (u góry) Meble i elementy pokryte lakierem bezbarwnym. Widzimy wyraźnie wyeksponowane usłojenie.

Fot. 11,12,13 i 14 (u góry) Meble i elementy lakierowane lakierobejcą. Zdjęcie nr 9 w macie. Pozostałe w połysku.

Przy lakierze zupełnie kryjącym powierzchnię, w tym słoje drewna, warto się zastanowić, czy nie lepiej będzie wybrać tańszy materiał, jakim jest MDF. Też można go frezować, uzyskując różne efekty podobnie jak w drewnie. MDF jest tańszy, nie ma usłojenia ale tego i tak pod kryjącym lakierem nie będzie widać.

Fot.15 i 16 (u góry) Stół i komoda lakierowane lakierobejcą z widocznym usłojeniem na fornirze.

Fot. 17 i 18 (u góry) Meble i elementy lakierowane lakierem kryjącym. Nie widzimy usłojenia. W takich przypadkach podobny efekt wizualny uzyskamy stosując lakierowaną płytę MDF.

Powinniśmy zdecydować też, czy nasze meble powinny mieć nowoczesny wysoki połysk, półmat, czy bardziej spokojny mat. O stopniu połysku informuje nas tzw. glosowość (G) wyrażana w stopniach, np. 10G oznacza mat, 45G- półpołysk a 80G- połysk. 

Fot.19 (źródło: www.dekortmeble.pl) Komoda lakierowana lakierem wodnym. Mat.

Fot.20 Stół, fornir bukowy, lakierobejca w kolorze wenge. Połysk.

 Fot.21 i 22 (źródło: www.belloarti.pl) Komoda z okresu PRL, lakier chemoutwardzalny nitrocelulozowy. Wysoki połysk, tzw. HG (high gloss).

Wybierając powierzchnie lakierowane pamiętajmy, że lakier chroni materiał przed wilgocią, co ważne jest przy zastosowaniu płyty MDF (MDF nieodwracalnie puchnie pod wpływem wilgoci), lakier zwykle jest odporny na UV a do pielęgnacji potrzebujemy jedynie zwilżonej szmatki bez agresywnych detergentów. 

Pamiętajmy również o wadach. Lakier rysuje się (szczególnie ten miękki),  po długim czasie może odprysnąć (szczególnie ten twardy). Zniszczona powłoka, zarysowana, z odpryskami bardzo często nie daje się naprawić. 

W takiej sytuacji musimy całą powierzchnię zeszlifować lub w inny sposób usunąć powłokę lakieru i położyć ją ponownie (zwykle kilka warstw).  W domowych warunkach, bez zacieków i innych wad niełatwe zadanie. 

Fot.23 Fornir lakierowany.

Lakier, ze względu na elektrostatykę, przyciąga kurz. Oznacza to w praktyce częstsze przecieranie powierzchni wilgotną szmatką. Na lakierze, pod wpływem wody i wysokoprocentowych alkoholi mogą pojawić się białe plamy lub kółka. Tak, tak te białe plamy i kółka to nie od gorąca. 

Oczywiście pojawią się plamy na lakierze, po postawieniu gorącego garnka, bezpośrednio zdjętego z palnika gazowego lub rozgrzanego żelazka. Kubki, talerze zostawiają ślady od wody ze skroplonego powietrza. Co ciekawe ze zmrożonych naczyń również mogą powstać plamy. Istnieją domowe sposoby usuwania takich plam. Można je odnaleźć w internecie. Stosujmy je jednak rozważnie i wdrażajmy stopniowo.

Dwie metody, sprawdzone przeze mnie zadziałały.

Po pierwsze papka z soli i oliwy. Pozostawiamy ją  na plamie na kilka godzin. Następnie zdejmujemy papkę i polerujemy szmatką bawełnianą. Delikatnie zbierzmy papkę aby nie porysować nią powierzchni. 

 

Fot.24 Łoże z drewna lakierowanego (zdjęcie: Agata Meble Szczecin).

Druga metoda wymaga większej ostrożności. Na plamie kładziemy szmatkę bawełnianą, żelazko rozgrzewamy między dwie a trzy kropki, puszczamy 2-3 razy parę na szmatkę w miejscu plam i prasujemy. Ważne aby nie rozgrzać żelazka zbyt mocno, nie dopuszczając do roztopienia lakieru.

W takiej sytuacji plama zniknie ale pojawi się „przebłyszcz”, którego nie damy rady usunąć.

Za pomocą tej metody schodzą nawet bardzo stare plamy „od ciepła” oraz od alkoholu.

Z rysami będzie trudniej. Istnieją pakiety wosków do maskowania takich wad. Myślę, że są osoby, które potrafią taką naprawę wykonać w taki sposób, żeby rysy nie były widoczne.

Jak do tej pory, mimo usilnych prób,  mi się to nie udało. 

Najlepszy środek do pielęgnacji powierzchni lakierowanych: wyciśnięta szmatka bawełniana zamoczona w wodzie z szarym mydłem. Nieźle zachowuje się też woda z octem (pół na pół).

Fot.25 Lakierowane meble,  importowane z Azji (zdjęcie: Agata Meble Szczecin)

W części II tego postu poruszę temat powierzchni olejowanych i woskowanych.

Fot.26 i 27 Zestaw do pielęgnacji mebli olejowanych oraz fragment mebli olejowanych (olejobejca dąb palony)

A następnie…

W kolejnym poście pokuszę się o porównanie pięciu programów meblowych, wykonanych między innymi z drewna oraz forniru. Programy te pochodzą od różnych producentów i mają zastosowane różne rozwiązania. Różni je również cena detaliczna. 

Postaram się wskazać i porównać cechy tych programów w formie zestawienia porównawczego.

Jeśli chcielibyście wpłynąć na wybór opisywanych programów w tym poście, proszę o sugestie. 

Na tę chwilę wytypowane programy pochodzą z firm: Dekort Meble, Matkowski, Krysiak, Mebin oraz Klose.

Fot.28 (źródło: www.dekortmeble.pl) Program Atlanta z kolekcji Dekort Meble. Meble olejowane bezbarwnym olejem lnianym.